Chủ tịch Quốc hội: Đoàn giám sát cần phân tích vì sao cứ 10 năm một lần, bất động sản lại rơi vào suy thoái

Chiều 17/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo Kế hoạch giám sát và Đề cương báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023”.

Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, Phó trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát đã có trình bày về Kế hoạch chi tiết và các Đề cương báo cáo giám sát.

Dự kiến, Đoàn giám sát sẽ trình Quốc hội Báo cáo kết quả giám sát và dự thảo Nghị quyết về kết quả giám sát chuyên đề tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV.

Tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Đoàn giám sát nghiên cứu kỹ báo cáo tổng kết thi hành Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Nhà ở, bởi đây là tư liệu quý về thực tiễn triển khai pháp luật trọng phạm vi cả nước; cùng với đó là chú trọng báo cáo thẩm định của Bộ Tư pháp về hai dự án luật Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) và Luật Nhà ở (sửa đổi); xem xét những nội dung đang tập trung để sửa đổi, bổ sung hai dự án luật này, những vấn đề cần phải trả lời liên quan đến thị trường bất động sản và nhà ở xã hội.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh thời gian có hạn, lực lượng hạn chế nên cần nghiên cứu cách làm như trên để xác định trong đề cương và trong triển khai thực hiện có tập trung.

Chủ tịch Quốc hội gợi ý, khi muốn xác định rủi ro trong ban hành và thực thi pháp luật về kinh doanh bất động sản thì có thể đối chiếu với các điều cấm của luật là rõ để từ đó có được nội dung cần tập trung. Luật hiện hành quy định 8 hành vi cấm trong kinh doanh bất động sản.

Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ: Một là kinh doanh bất động sản không đủ điều kiện theo quy định của luật. Với quy định này thì giám sát phải làm cho rõ điều kiện của các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản là gì và trong thực tiễn thực hiện ra sao, có sai phạm nào trong việc đưa những dự án, những doanh nghiệp tham gia kinh doanh bất động sản mà không đủ điều kiện không.

Hai là quyết định việc đầu tư dự án bất động sản không phù hợp với quy hoạch, kế hoạch đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Theo đó, giám sát cần có thêm phân tích vì sao cuộc suy thoái bất động sản lại gần như có tính chất chu kỳ, cứ 10 năm một lần. Cuộc suy thoái bất động sản trước đây là rơi vào năm 2011, 2012, 2013 thì nay những năm 2022, 2023 lại xảy ra. 

Một trong những nguyên nhân được đưa ra là do không quan tâm đến trục thời gian của công tác quy hoạch, mà chỉ xác định tổng số dự án bất động sản. Trong một thời kỳ đưa ra quá nhiều dự án thì sẽ ảnh hưởng đến cung - cầu, không tuân theo nguyên tắc đô thị hóa gắn liền với công nghiệp hóa. Nếu đô thị hóa “chạy” nhanh quá thì sẽ có những dãy nhà không ai ở, có những khu phố “ma”, thị trấn “ma” là những thành phố không có người ở. Ngược lại, nếu đô thị hóa chậm hơn so với công nghiệp hóa thì những thiết chế về nhà ở cùng những thiết chế về xã hội sẽ bất cập, dẫn đến vấn đề bất ổn về xã hội.

Do đó, việc cấp phép những dự án này đòi hỏi phải có vai trò điều phối của Nhà nước nói chung, xác định vai trò của Chính phủ, của Bộ Xây dựng và các địa phương.

Mặt khác, không chỉ mất cân đối cung - cầu mà mất cân đối về từng cơ cấu. Cơ cấu nhà ở cao cấp, biệt thự thì nhiều nhưng lại thiếu nhà giá bình dân hơn hoặc nhà có thu nhập thấp, thiếu nhà ở xã hội. Chủ tịch Quốc hội cho rằng đây trong nội dung giám sát cần tập trung để giải quyết được yêu cầu đặt ra, cũng như có được kiến nghị đầy đủ, rõ ràng.

Ba là, không công khai hoặc công khai không đầy đủ, trung thực thông tin về bất động sản. Chủ tịch Quốc hội cho biết, hiện nay các dự án bất động sản có tình trạng lách “luật”. Luật  quy định phải có đủ hết các điều kiện mới được mở bán, nhưng khi thực hiện lại “lách” thành hợp đồng góp vốn, thỏa thuận.

Nếu theo nguyên tắc của luật thì đây là những hợp đồng vô hiệu ngay từ khi ký. Nhiều dự án chưa đủ điều kiện để bán, tiền sử dụng đất chưa nộp nhưng đã rao bán nhà, nên tiền thu được bị ngân hàng phong tỏa. Do đó vấn đề phải công khai, minh bạch cũng là một trọng tậm giám sát, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Bốn là, gian lận, lừa dối trong kinh doanh bất động sản.

Năm là, huy động chiếm dụng vốn trái phép, sử dụng vốn huy động của tổ chức, cá nhân, tiền ứng trước của bên mua, bên thuê, bên thuê mua hình thành trong tương lai không đúng theo theo cam kết. Chủ tịch Quốc hội cho biết quy định này liên quan đến thị trường vốn, thị trường trái phiếu.

Đoàn giám sát cần quan tâm đến việc triển khai thực hiện gói tín dụng 30.000 tỷ cho vay hỗ trợ nhà ở trước đây, vấn đề tín dụng bất động sản, cơ cấu tín dụng bất động sản, đối tượng vay. Đến nay có gói 120.000 tỷ cho nhà ở xã hội cần đánh giá đã giải ngân được bao nhiêu,… Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh phải gắn vào thực trạng của thị trường trong giai đoạn hiện nay để tháo gỡ nhưng bất cập, khó khăn.

Sáu là, không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ tài chính với nhà nước.

Bảy là, cấp và sử dụng chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản không đúng quy định của pháp luật này. 

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, giám sát có nội dung trọng tâm liên quan đến vấn đề môi giới bất động sản thì sau này mới có thể trả lời đươc câu hỏi “Cò” thế nào? Có sàn giao dịch không? Giao dịch tương lai thì có bắt buộc qua sàn kinh doanh bất động sản không? Điều kiện của sàn như thế nào? Sàn của công ty hay sàn của những tổ chức độc lập?... Đây cũng chính là những vấn đề đang được đặt ra trong quá trình sửa luật, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Tám là thu phí, lệ phí và các khoản tiền liên quan đến kinh doanh bất động sản trái quy định của pháp luật.

Chỉ rõ 8 điều cấm trong Luật Kinh doanh bất động sản hiện hành, Chủ tịch Quốc hội cho rằng đây cũng chính là những nội dung mà giám sát cần chú trọng, giám sát phải đi vào những rủi ro có thể xảy ra để phải có quy định cấm trong luật. Ngoài ra còn có những vướng mắc hiện nay của thị trường bất động sản liên quan đến tính chất pháp lý, liên quan đến quy hoạch, kế hoạch, vốn, thị trường, vấn đề cung - cầu,… 

Đoàn Giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản (BĐS) và phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) từ năm 2015 đến hết 2023” được thành lập theo Nghị quyết số 95/2023/QH15 ngày 22/6/2023 của Quốc hội. Đoàn do Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn làm Trưởng Đoàn; Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh làm Phó Trưởng Đoàn Thường trực. Các Phó Trưởng Đoàn gồm: Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường; Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh.

Đoàn Giám sát nhằm đánh giá một cách toàn diện, khách quan, trung thực các kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong việc ban hành và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023.

Trên cơ sở đó, xác định nguyên nhân (chủ quan, khách quan); chỉ rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; rút ra bài học kinh nghiệm và đề xuất các kiến nghị, giải pháp hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật và nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội, trong đó có việc ban hành, tổ chức thực hiện các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Đất đai (sửa đổi) được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6.

Phạm vi giám sát là việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ ngày 1/7/2015 đến hết ngày 31/12/023 trên phạm vi cả nước.

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh