Dự án cao tốc Bắc - Nam: Ế nhà đầu tư vì rào cản vốn

22/02/2018 ,09:44

Cơ chế kêu gọi vốn vào 8 dự án cao tốc Bắc - Nam chưa thực sự hấp dẫn các nhà đầu tư khi yêu cầu vốn điều lệ cao nhưng tỷ suất lợi nhuận lại thấp.

Ế nhà đầu tư vì rào cản vốn

Trong 8 dự án cao tốc Bắc - Nam đang được Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) kêu gọi đầu tư, có 5 dự án tổng mức đầu tư từ 15.000 - 20.000 tỷ đng/dự án. Theo đề xuất mới đây của Bộ GTVT lên Chính phủ, nhà đầu tư khi tham gia dự án cao tốc Bắc - Nam phải đạt tỷ lệ vốn chủ sở hữu khoảng 20% tổng mức đầu tư (trước đây mức vốn chủ sở hữu của các dự án BOT dao động khoảng 15%), tương đương nhà đầu tư phải chuẩn bị từ 3.000 - 4.000 tỷ đng cho mỗi dự án. Quy định chặt chẽ về vốn với nhà đầu tư tham gia dự án cao tốc Bắc - Nam được kỳ vọng sẽ lọc được ra những nhà đầu tư tiềm năng, tránh tình trạng "tay không bắt giặc" như đã xảy ra với một số dự án BOT trước đây.

Song, nhiều doanh nghiệp cho rằng tiêu chí vốn như vậy sẽ là rào cản lớn khiến việc đấu thầu 8 dự án BOT cao tốc Bắc - Nam gặp khó khăn, nhất là lựa chọn nhà đầu tư. Dự án cao tốc Bắc - Nam gần như không thu hút được nhà đầu tư ngoại do nhiều yếu tố như hành lang pháp lý chưa cho phép Chính phủ cung cấp các bảo lãnh mà doanh nghiệp ngoại đòi hỏi như bảo lãnh doanh thu tối thiểu, cam kết chuyển đổi ngoại tệ… Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Nhật cho hay: “Theo quy định, dự án cao tốc Bắc - Nam vẫn sẽ đấu thầu quốc tế, việc nhà đầu tư nước ngoài có tham gia không là quyền của họ, bởi những yêu cầu họ đưa ra luật pháp Việt Nam hiện nay chưa cho phép thực hiện.

Các dự án BOT cao tốc Bắc - Nam tiềm ẩn nhiều yếu tố khiến nhà đầu tư lo ngại

Vì vậy, việc huy động vốn sẽ phụ thuộc chính vào các doanh nghiệp trong nước. Tuy nhiên, theo lãnh đạo một doanh nghiệp, các doanh nghiệp giao thông lớn có kinh nghiệm, có máy móc đều đã tham gia từ một đến một vài dự án BOT mở rộng QL1 hay một số tuyến cao tốc. Số doanh nghiệp vừa hội đủ khả năng vốn điều lệ vài nghìn tỷ đng, vừa có kinh nghiệm để tham gia dự án cao tốc Bắc - Nam là rất ít. Theo ông Nhật, với tiêu chí vốn điều lệ lên tới 20% thì cửa gần như đã đóng với nhiều doanh nghiệp từng một thời có tiếng trong ngành giao thông.

Tránh “vết xe đổ” các dự án BOT

Bỏ ngỏ ý định tham gia đấu thầu một số dự án cao tốc Bắc - Nam, ông Phạm Văn Khôi, Tổng giám đốc Công ty Phương Thành Trancosin - doanh nghiệp từng tham gia góp vốn nhiều dự án như Pháp Vân - Cầu Giẽ, cầu Bạch Đằng… tỏ ra ngần ngại với khả năng thắng thầu do lo ngại phần vốn chủ sở hữu. Việc vay vốn từ các ngân hàng thương mại cũng không dễ dàng do những lo ngại rủi ro tín dụng cho vay dự án BOT.

Ông Khôi cho biết, nếu không có nghị quyết hoặc luật mới về PPP thì việc đấu thầu khó khả thi. Hiện nay, việc quyết toán công trình BOT sau khi hoàn thành xây dựng theo Nghị định 15 của Chính phủ đang được thực hiện tương tự các dự án sử dụng vốn nhà nước. Theo doanh nghiệp này, nhà nước chỉ nên ra đầu bài như đấu thầu số năm thu phí, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy mô công trình, còn lại cho nhà đầu tư tự tính, tự bơi cả về giá, lãi vay ngân hàng.

Ông Khôi cho biết thêm, kinh nghiệm Hàn Quốc cách đây vài chục năm cũng làm theo cơ chế này, khi đó kinh tế nước này cũng khó khăn nhưng sau 2 năm vẫn làm được cao tốc nối Seoul - Busan. Ở nhiều nước khác, giá công trình BOT là trọn gói và không quyết toán chi phí xây dựng, nhà nước chỉ nghiệm thu dựa trên các yêu cầu về chất lượng công trình.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp khác cho rằng, quy định chặt từ tiêu chí để loại nhà thầu yếu kém, song giá đấu thầu thành công nên là giá trọn gói dự án. Nói cách khác, nhà nước đưa ra đề bài, nhà đầu tư sẽ tự thực hiện, nhà nước chỉ nghiệm thu dựa theo các quy định trước đó trong hợp đng.

Mua bán nhà đất