Đa số nhà ở tại các đô thị, thành phố lớn đều là nhà liền kề. Vì vậy mà mỗi khi nhà hàng xóm xây mới hay sửa chữa lại nhà cửa, các nhà bên cạnh luôn chịu ảnh hưởng rất nhiều.
Dịp cuối năm, nhiều gia đình tranh thủ sửa nhà hoặc xây mới để đón Tết. Ở các đô thị lớn, việc xây một công trình luôn gây ảnh hưởng trực tiếp đến các ngôi nhà xung quanh. Công trình càng lớn thì sức tác động càng nhiều. Đối với nhà dân thì hàng xóm, đặc biệt là những căn lân cận sẽ phải “chịu trận” nhiều nhất.
Không chỉ bị bụi bặm, tiếng n làm phiền trong một thời gian dài, vấn đề đáng lo ngại nhất khi hàng xóm xây nhà là nhà cửa các nhà liền kề có thể bị hư hại nhiều và nặng, ảnh hưởng đến độ bền kết cấu, hạ tầng. Anh Việt Hưng, một kiến trúc sư, nhận định: “Hư hại thường thấy nhất khi nhà liền kề xây dựng là nhà lân cận bị thấm tường, nứt tường từ nhẹ đến nặng, lún hoặc sụp nền… Nặng hơn nữa là nhà có thể bị nghiêng, thậm chí đổ sập nếu phần móng bị tác động quá mạnh”.
Vậy phải làm sao để bảo vệ ngôi nhà của mình được an toàn và có thể đòi hỏi các quyền lợi chính đáng như quyền được khởi kiện, được bi thường thỏa đáng khi việc hàng xóm xây nhà gây ảnh hưởng nghiêm trọng
Theo chia sẻ của một kỹ sư xây dựng, trước khi xây nhà, chủ nhà phải cùng đơn vị thi công khảo sát các nhà liền kề, lập biên bản về hiện trạng, chụp ảnh tường, trần, sàn… làm căn cứ, dùng để đối chiếu về sau. Nếu thấy nhà hàng xóm chuẩn bị thi công, các hộ lân cận cũng cần chú ý và chủ động đề nghị hàng xóm thực hiện động tác này. Xét thấy cần thiết thì mời cơ quan chức năng lập vi bằng.
“Các hình ảnh này sẽ là căn cứ xác định mức độ hư hỏng và trách nhiệm của các bên trong xử lý. Về lý, bên thi công phải chịu trách nhiệm đảm bảo an toàn, hiện trạng ban đầu cho các nhà lân cận”, ông Hưng nói.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, góp ý: Khi hàng xóm xây nhà, chúng ta nên chủ động trao đổi với chủ thầu để biết được kỹ thuật thi công có đảm bảo không. Đng thời, yêu cầu công trình phải được che chắn, có biện pháp chống nghiêng, chống sập đối với nhà liền kề…
Vấn đề về ranh mốc, tường chung, an toàn, vệ sinh cũng cần phải lưu ý kỹ. Đôi bên thống nhất các phương án bi thường nếu xảy ra sự cố, hoặc bi thường bằng tiền, hoặc sửa chữa trả về hiện trạng ban đầu, tất cả phải thể hiện trên giấy tờ. Nếu có thể, nên theo sát quá trình thi công để kịp thời phát hiện và xử lý những bất cập phát sinh.
Theo kinh nghiệm của ông Trần Văn Châu, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Địa ốc Chợ Lớn, trong quá trình thi công xây dựng phần móng (ép cọc, đào đất...), điển hình là với các tòa nhà cao tầng, có thể ảnh hưởng nhiều đến móng hiện hữu của nhà hàng xóm như gây sụt lún hoặc tri sàn trệt, nứt tường…
Nếu phát hiện có vết nứt, thấm, sụt lún nền, cần phải báo ngay với nhà đang xây để có biện pháp khắc phục, sửa chữa phù hợp. Những trường hợp mức độ hư hại nặng thì buộc bên thi công phải tạm ngừng để tìm giải pháp an toàn hơn. “Nếu hai bên không thỏa thuận được giải pháp thì có thể báo với UBND phường nơi cư trú để được xử lý theo pháp luật”, ông Châu tư vấn.
Nguyên tắc bi thường theo luật
Theo luật sư Nguyễn Văn Hậu, Đoàn Luật sư TP.HCM, Điều 605 BLDS 2015 có quy định về bi thường thiệt hại do nhà cửa, công trình xây dựng khác gây ra. Nội dung có nêu cụ thể phía chủ sở hữu, quản lý, sử dụng nhà cửa, công trình xây dựng phải bi thường thiệt hại do nhà cửa, công trình đó gây ra. Nếu người thi công có lỗi thì phải liên đới bi thường.
Theo Điều 58 BLDS, nguyên tắc bi thường là thiệt hại thực tế phải được bi thường toàn bộ và kịp thời. Các bên có thể thỏa thuận và tự thống nhất về mức bi thường, hình thức bi thường bằng tiền, hiện vật hoặc biện pháp khác. Nghĩa vụ chứng minh thiệt hại thuộc về bên yêu cầu bi thường, phải có tài liệu, chứng cứ để chứng minh cho thiệt hại của mình.